اقتصاد ایران در سال ۱۴۰۲: باید منتظر تداوم تورم و رکود بود

سال ۱۴۰۲ آغاز شده و چشم انداز اقتصاد ایران در این سال حتی از دید خوشبین ترین تحلیلگران، با تداوم وضعیت موجود، هیچ افقی مثبتی پیش رو ندارد. اقتصاد ایران درگیر عدم قطعیتها و نااطمینانیهایی بوده یا هست و این وضعیت بیثبات، پیشبینی پذیری و ارزیابی ریسکها را ناممکن کرده. وضعیت سیاسی در ایران افق را چنان مبهم و مهآلود ساخته که فعالان اقتصادی قادر به تصمیمگیری برای کسب و کار خود، توسعه فعالیتها، سرمایهگذاری یا توقف فعالیتهاشان نبوده و نیستند. تاسف بار آنجاست که سرنوشت گزارشهای اقتصادی سالنامههای جدید هم مشابه سالهای قبل است. گویی در این رود خروشان ریسکهای متفاوت، هیچ سنگ سفتی برای ایستادن اقتصاد ایران بر روی آن نیست. پروندههای ناتمام و باز روی میز سیاستگذار، تاب و توانی برای اقتصاد ایران باقی نگذاشته است، حتی مشکلات و چالشها نیز تغییر نکردهاند و تنها از چالشهای قابل مدیریت به ابربحرانهای مهارناپذیر بدل شدهاند. اقتصاد ایران در سال ۱۴۰۲ نیز زیر سایه سیاست و اولویتهای غیراقتصادی حاکمان در انتظار خواهد ماند، شاید شرایط محیطی و نهادی به نفع اقتصاد تغییر کند تا ابتدا قادر به ادامه حیات باشد.

سید علی خامنهای در شهریور ۹۹، خریدن ملک در خارج را به عنوان یک «مشکل» نام برد و دستور برخورد دولت با آن را داد. بر اساس این گزارش، افزایش قیمتها سبب شدهاست تعداد دادوستدهای اپارتمانهای مسکونی شهر تهران در تیرماه نسبت به خردادماه با کاهشی ۹٫۲ درصدی به ۱۳٫۵ هزار واحد مسکونی رسید. شمار دادوستدهای آپارتمانهای مسکونی پایتخت در تیرماه ۹۷ نسبت به ماه مشابه پارسال نیز با ۷ درصد کاهش همراه بود. بر اساس گزارش بانک مرکزی جمهوری اسلامی، در تیرماه ۱۳۹۷، شاخص کرایه مسکن اجاری در شهر تهران نسبت به تیرماه پارسال، ۱۳٫۶ درصد رشد داشت. شاخص کرایه مسکن اجاری در کل مناطق شهری ایران در این ماه در مقایسه با ماه مشابه پارسال، با بیش از ۱۱ درصد افزایش به کار خود پایان داد. گزارش خرداد ۱۳۹۸ بانک مرکزی در مورد تحولات معاملات بازار مسکن در شهر تهران نشان میدهد که قیمت هر مترمربع مسکن با رشد ۱۰۴ درصدی نسبت به ماه مشابه سال ۹۷، به ۱۳ میلیون و ۳۰۰ هزار تومان رسیدهاست.

دریافتشده در ۲۷ مرداد ۱۳۹۹. ↑ «دستور خامنهای: برخورد با واردات آیفون و خرید ملک در خارج، سفارش قطعهسازی به نیروهای مسلح». رادیو فردا. ۲ شهریور ۱۳۹۹. دریافتشده در ۲ شهریور ۱۳۹۹. ↑ ۵۰٫۰ ۵۰٫۱ ۵۰٫۲ «میانگین قیمت مسکن در تهران به متری ۷ میلیون تومان رسید». رادیو فردا. ۵ مرداد ۱۳۹۷. دریافتشده در ۲۶ مرداد ۱۳۹۹. ↑ ۵۱٫۰ ۵۱٫۱ «افزایش ۱۳۲ درصدی قیمت زمین و ۸۰ درصدی قیمت مسکن در ایران». رادیو فردا. ۲۵ آبان ۱۳۹۸. دریافتشده در ۲۶ مرداد ۱۳۹۹. ↑ «مسکن در تهران؛ ۸۷ درصد کاهش معاملات، زیر یک درصد کاهش قیمت». رادیو فردا. ۱۹ اردیبهشت ۱۳۹۹. دریافتشده در ۲۶ مرداد ۱۳۹۹. ↑ «سایتهای خرید و فروش مسکن در ایران «قیمتها را حذف میکنند»». رادیو فردا. ۲۵ اردیبهشت ۱۳۹۹. دریافتشده در ۲۶ مرداد ۱۳۹۹. ↑ «قیمت مسکن در ایران طی دوماهه اول ۹۹ حدود «۳۵ درصد» افزایش یافت». رادیو فردا. ۷ خرداد ۱۳۹۹. دریافتشده در ۲۶ مرداد ۱۳۹۹. ↑ «افزایش ۲۳ درصدی قیمت مسکن در تهران از ابتدای سال جاری».

به­دنبال صحبت رئیس کل بانک مرکزی، روز بعد نرخ ارز به­شدت افزایش یافت و عاملان بازار انتظار دارند که این روند افزایشی ادامه یابد؛ به­عبارت دیگر، اظهارنظر نسنجیدة مقامی که مسئول حفظ ارزش پول است، سبب بی­ثباتی در بازار ارز شده است. به اعتقاد بسیاری از تحلیل­گران، ایشان می­دانست که ثمرات مسافرت دکتر روحانی و تیم مذاکره­کننده در نیویورک به کاهش بیشتر نرخ ارز می­انجامد؛ بنابراین، وی با تعیین کف نرخ ارز، جلوی افزایش ارزش پول داخلی را گرفت. اما پرسش این­جاست که مگر وی و همکارانش در بانک مرکزی، به­دنبال یکسان­سازی نرخ ارز نیستند؟ اگر این چنین است، چرا اجازه داده نشد که کاهش نرخ ارز (که بیشتر جنبة روانی داشت؛ همان­طور که بخش قابل توجهی از افزایش نرخ ارز در ماه­های گذشته به­دلایل مختلف ازجمله امکان حملة آمریکا به سوریه جنبة روانی داشت) در بازار تا سطح نرخ ارزی که در بودجه آمده است، ادامه یابد؟ یا شاید مقامی که مسئول حفظ ارزش پول داخلی است، با کاهش بیشتر ارزش پول داخلی می­خواهد همین نرخ 3200 تومانی را به­جای نرخ 2477 تومانی در بودجه سال آینده عملیاتی کند؟ تا رضایت همان عدة بسیار قلیل را جلب کند. ای کاش که این روند بهطور معکوس مورد توجه آقای رئیس کل قرار میگرفت. قبل از نتیجهگیری اشارة مجدد به دو نکتة اصلی حایز اهمیتاند: 1- مقاله بهدنبال اینستکه از بیثباتی ناشی از افزایش مداوم نرخ ارز آنهم توسط مقامات پولی کشور جلوگیری کند. در مجموع می­توان گفت که اقتصاد کشور زمانی می­تواند ادعای سربلندی کند که تولید آن کشور شکوفا شود و تولیداتش بتواند با تولیدات جهانی رقابت کند.